De arbeidsmarkt moet dringend losbreken uit de polarisatie

Roeselare, 29 februari 2024 - Het is de laatste week van Anouk Lagae, CEO van Accent, daarna neemt Stijn Vandervorst de fakkel over. Anouk kruipt nog een laatste keer in haar pen om het te hebben over de polarisatie op de arbeidsmarkt. Zo geeft ze mee dat we vastgeroeste overtuigingen over langdurig zieken, flexibele arbeid, veranderingen op de arbeidsmarkt en inclusie moeten leren loslaten. Alleen zo kunnen we het hoofd bieden aan de blijvende krapte op de arbeidsmarkt.

Arbeidsongeschiktheid is een stigmatiserend begrip

Bedrijven blijven moeilijkheden hebben om hun vacatures in te vullen, de war for talent is nog niet voorbij. Niet de werkloosheidsgraad is het probleem, wél de ziektegraad. De werkloosheidsgraad is de afgelopen jaren niet per se gestegen, de ziektegraad wel. Steeds meer mensen zijn langdurig ziek, en krijgen daarom het label arbeidsongeschikt. In Belgë wekt dat label polarisatie op. Het doet vermoeden dat mensen helemaal niet meer kunnen werken, maar dat beeld strookt niet met de realiteit.

Langdurig zieken kunnen wellicht niet meer aan de slag in dezelfde rol als voordien, maar dat wil niet zeggen dat ze daarom ook niet in staat zijn om een andere job uit te oefenen, eventueel met een aanvullende uitkering of loonsbehoud. Er is dringend nood aan een nieuw statuut om mensen die langdurig ziek zijn makkelijker terug aan het werk te helpen zodat ze niet langer als slachtoffer of incompetent worden gezien en de stigma’s rond hun statuut afnemen. Ook deze mensen zitten nog vol talenten die (anders) ingezet kunnen worden.

Op dit moment zijn er echter nog te veel barrières in de wetgeving om zo’n nieuw statuut mogelijk te maken. Belangrijke partijen wijzen met de vinger naar elkaar, maar de grondige hervormingen, die nodig zijn om veranderingen te realiseren, blijven veel te lang uit. Niemand pakt de situatie echt aan. Accent wil meedenken, vanuit de expertise over de arbeidsmarkt die we hebben opgebouwd. Blijven toekijken, zonder meer, is niet langer een optie. Het is belangrijk dat bedrijven, mutualiteiten, artsen en preventiediensten de handen in elkaar slaan om actie te ondernemen. Iedereen kan zijn steentje bijdragen, maar een aangepast wettelijk kader vanuit de overheid dat meer mogelijk maakt, is broodnodig

Flexibiliteit moet gefaciliteerd en omarmd worden

Er is een grotere fragmentatie van contracttypes op de arbeidsmarkt. Het tijdperk van een lange vaste carrière bij eenzelfde bedrijf is voorbij. De jongere generaties willen niet meer vasthangen aan één werkgever. Ze zijn minder op zoek naar een carrière, maar willen flexibiliteit en ervaringen.

Flexibelere manieren van werken, zoals flexijobs of uitzendarbeid, kunnen een antwoord bieden op hun vraag. Zo kunnen zij bepaalde dagen van de week de ene job doen, en op andere dagen een job die meer bij hun passie aansluit. Zo kunnen ze bijvoorbeeld vier dagen per week werken als boekhouder en één dag bijklussen als fotograaf. Ze worden slashees genoemd.

Bedrijven moeten deze vraag naar meer flexibiliteit omarmen, en de overheden moeten dit meer faciliteren. Op dit moment is er veel onduidelijkheid over flexibele werkvormen. Hoe zit met een loonplafond bij flexijobs? Kan je halftijds werken en flexijobben? Kan je in elke job deeltijds gaan werken en moeten werkgevers dit sowieso toestaan als medewerkers ernaar vragen? Deze onduidelijkheden zorgen ervoor dat we flexibele arbeidsvormen nog niet voldoende durven omarmen en daar moet verandering in komen.

De jobs van vandaag zijn niet de jobs van morgen

Niet enkel flexibiliteit moet meer omarmd worden, bedrijven moeten ook inzien dat onze arbeidsmarkt aan een razendsnel tempo verandert qua jobinhoud en soorten jobs. De jobs van vandaag zijn niet per se meer de jobs van morgen. Door innovaties die vandaag plaatsvinden, zullen er morgen jobs nodig zijn om met deze innovaties aan de slag te gaan. Neem het voorbeeld van laadpaalinstallateur. Een aantal jaar geleden bestond deze job misschien nog niet, maar met de opkomst van de elektrische auto zijn deze profielen steeds meer nodig.

Vanuit Accent willen we erop inzetten om mensen vandaag klaar te stomen om de jobs van morgen uit te oefenen. Met onze omscholingstrajecten geven we mensen de kans om hun skills aan te passen om zo andere soorten jobs te kunnen uitoefenen. Wij komen zelf met oplossingen voor onze klanten, want we kunnen niet wachten tot de educatieve tanker zich aanpast aan de snel evoluerende markt. En kandidaten zullen zich moeten realiseren dat je nooit meer echt 'afgestudeerd' bent. Continu (bij)leren zal noodzakelijk zijn in de toekomst.

Inclusiviteit gaat hand in hand met een productieve werkvloer

Werkvloeren moeten inclusiever mensen aannemen. Bij Accent merken we dat bedrijven minder polariserend willen zijn en willen openstaan voor diversere profielen. Bedrijven moeten niet enkel op zoek gaan naar de profielen die bij hun openstaande functies passen, maar moeten meer zoeken naar de cultural fit. Wij geloven enorm in “hire the will, train the skill.” Als iemands kennis of achtergrond niet aansluit bij het gezochte profiel, kunnen ze die mensen opleiden.

Accent lanceerde eind 2022 open-minded hiring, een principe om bedrijven te inspireren om, zonder vooroordelen, meer diversere profielen aan te nemen. Open-minded hiring is een manier om de werkvloer inclusiever te maken opdat die een weerspiegeling wordt van de samenleving. Er zijn in ons land een heleboel knelpuntberoepen die mensen niet kunnen of willen doen. Een deel van de oplossing om die beroepen toch in te vullen is om arbeidsmigratie toe te laten. Arbeidsmigratie wordt echter nog te hard als een bedreiging gezien en de wetgeving, zeker voor arbeidsmigranten van buiten Europa, is log en niet flexibel. Bovendien maken nog te veel zaken België onaantrekkelijk voor arbeidsmigranten. Denk maar aan het woningdecreet dat volstrekt onmogelijk maakt om meer flexibele vormen van co-housing toe te laten die erg interessant zouden zijn voor arbeidsmigranten.

Alleen wanneer we op een meer flexibele manier met deze zaken omgaan, kunnen we het hoofd bieden aan de krapte op de arbeidsmarkt. Er is zoveel talent aanwezig, waarom laten we het verloren gaan?